Laatst zat ik met een kop thee te denken op hoe fascinerend het eigenlijk is dat we dagelijks met zoveel emoties te maken hebben. Soms zonder echt te weten waar ze precies vandaan komen.

Vreugde, frustratie, angst, liefde… maar wat gebeurt er nu eigenlijk in ons brein als we van deze emoties bewust zijn? Vandaag wil ik je meenemen in een verhaal over hoe emoties ontstaan en wat daar allemaal bij komt kijken.

Je zou denken dat emoties simpelweg zijn wat we voelen als reactie op een situatie. Maar zoals ik vaak aan mijn cliënten uitleg: het proces is een stuk complexer. Laten we duiken in hoe ons brein de emoties bouwt die ons dagelijks leven kleuren.

We hebben het allemaal weleens meegemaakt: je ziet die stoere jongen uit het derde middelbaar, je hart begint sneller te kloppen, je krijgt zweethanden, iets grijpt je bij de keel… en voordat je het weet, ben je… verliefd? Of woedend, als hij je ex-bestie aan de hand heeft.

Maar hoe komen we eigenlijk tot die emoties? Wat gebeurt er in je brein dat je ineens zo’n stempel op die lichamelijke reacties plakt en hoe is dat van de situatie afhankelijk?

Emoties: Meer dan Gewoon een Reactie

Volgens de theorie van Lisa Feldman Barrett (hier kan je Lisa over emoties horen spreken) – ja, we halen er een wetenschapper bij!—zijn emoties niet simpelweg automatische reacties op een gebeurtenis. Emoties zijn een creatief project van je brein, waarbij het samen met je lichaam en de situatie om je heen, bepaalt welke “emotie” er uit die mix komt. Dus, je brein is als een soort chef-kok die de ingrediënten (je gevoelens en de context) gebruikt om een emotie te “bereiden”.

Laten we eens kijken hoe dat gaat:

1. Lichamelijke sensaties: Je voelt eerst iets fysieks, zoals een snelle hartslag of zweethanden. Je lichaam verstuurt deze informatie naar je hersenen. Dan is je brein dat zegt: “Hé, er gebeurt iets!”

2. De situatie checken: Je brein denkt: “Wat is er aan de hand?” en begint de situatie te scannen. Dit doet hij door te kijken naar wat er nu gebeurt en deze info te matchen met de ‘archieven’ van eerdere ervaringen. Zo kan de brein snel en effectief voorspellen wat er vervolgens zou kunnen gebeuren en welke emotionele (of fysieke) reactie erbij past (en vervolgens bereidt het lichaam voor deze reactie) – over fight, flight en flee reacties lees je hier.

3. Betekenisgeving en labelen: Op basis van eerdere ervaringen (een snelle hartslag, zweethanden plus spreekbeurt uit het 4de leerjaar), plakt je brein een label op die ervaring: “Dit heet angst!”, zegt je brein, en hop—je hebt de emotie angst! Maar in een andere situatie, zoals een sprint lopen, labelt je brein dezelfde snelle hartslag en zenuwen misschien als “opwinding”.

Wanneer je Brein aan het Werk Is

Je brein houdt je vaak voor de gek maar het kan andersom ook!

Stel je voor, je bent onderweg naar een belangrijk sollicitatiegesprek. Je hebt zweethanden, je hart bonkt in je borst en je ademhaling wordt wat sneller. Dit zijn de lichamelijke sensaties die je brein registreert en wat erbij komt is – raad eens- juist, die spreekbeurt uit L4.

Nu kunnen er twee dingen gebeuren:

• Optie 1: Je brein oordeelt het gesprek als een kans
  Je brein denkt: “Oké, dit is spannend! Dit gesprek is een geweldige kans!” en labelt de lichamelijke sensaties als opwinding en motivatie.

• Optie 2: Je brein oordeelt het als een risico om te falen
  Je brein denkt: “Oh nee, ik ga dit verpesten!” en labelt de sensaties als angst. Plots sta je te trillen en voel je je nog zenuwachtiger dan daarvoor.

Het zijn dezelfde fysieke reacties, maar door de context anders te interpreteren, creëert je brein compleet verschillende emoties.

Waarom Het Goed Is Om Te Weten Hoe Dit Werkt

Oké, dus nu weet je dat emoties niet zomaar gebeuren, maar door je brein geconstrueerd worden. Wat kun je daarmee? Wel, enorm veel eigenlijk!

• Bewustzijn leidt tot betere keuzes: Als je begrijpt dat emoties door je brein worden gevormd, kun je een stap terugnemen en nadenken: “Wacht even, waarom denk ik dat dit emotie angst is?” Misschien merk je dat je brein een oude situatie op een nieuwe plakt (hallo, trauma van die spreekbeurt), en dat de emotie niet echt passend is voor wat er nu gebeurt.

• Je brein een handje helpen: Als je merkt dat je lichaam fysieke sensaties ervaart die meestal leiden tot een onaangename emotie, kun je je brein helpen om het anders te interpreteren. Stel dat je je nerveus voelt voor een presentatie, maar in plaats van die zenuwen als angst te zien, kun je ze labelen als positieve opwinding: “Mijn lichaam bereidt zich voor om iets geweldigs te doen!”

Emoties Zijn Flexibel, Net Als Je Brein

Het mooie is dat emoties niet vaststaan. Je brein kan ze aanpassen op basis van wat je het vertelt en hoe je de situatie bekijkt. Dit betekent dat je in sommige situaties kunt leren om de emotie die je brein creëert, bij te sturen.

Denk aan die spreekbeurt. Als je weet dat je lichaam hetzelfde reageert bij angst en opwinding, kun je je brein trainen om het sollicitatiegesprek ervaring te her-labelen: “Ik ben niet bang, ik ben juist enthousiast!” Dat maakt de het gesprek een stuk leuker, toch?

Conclusie

Emoties zijn geen automatische reacties; ze worden gecreëerd door je brein op basis van de lichamelijke sensaties die je ervaart en hoe je brein die sensaties interpreteert. Je brein fungeert als de chef-kok van je emotionele wereld, en afhankelijk van de ingrediënten (je gevoelens) en de recepten (je ervaringen), komt er elke keer weer iets anders uit de oven.

Probeer het vandaag nog: de volgende keer dat je lichamelijke reacties voelt, zoals een snelle hartslag of gespannen spieren, vraag jezelf af: “Hoe interpreteert mijn brein dit? Kan ik het anders benoemen?” Wie weet ontdek je dat je je emoties zelf meer kunt sturen dan je dacht!